PAŁAC SPISKI
  RYNEK GŁÓWNY 34

  Ośmioosiowa fasada czterokondygnacyjnej niezwykle reprezentacyjnej kamienicy skrywa długą historię, dokumentującą dzieje miasta. Zwarta jednolita fasada nie wskazuje na perypetie budynków w tej osi krakowskiego rynku. Właściwie domyślać się jedynie można, iż kamienica powstała przez połączenie działek: pierwotnego Pałacu Spiskiego oraz kamienicy Schedlów. Nazwa "Spiski" przeszła na budynek od zamieszkującego ją w XVII i XXVIII wieku dziedzicznie starostę spiskiego, chodzi tu o cztery pokolenia Lubomirskich: Sebastiana, Stanisława, Jerzego Sebastiana i Jerzego Dominika.
  To w pałacu zrealizowane zostanie w XVIII wieku pierwsze przedstawienie teatralne, co będzie zaledwie początkiem związków kamienicy z muzami. W kolejnych wiekach w byłej sali balowej starosta brzegowski Jacek Kluszewski zorganizuje scenę dla sztuk polskich i niemieckich, nie obędzie się bez przedstawień cyrkowych. Pod koniec XVIII wieku dojdzie do połączenie przestronnego Pałacu Spiskiego z sąsiadującym Pałacem Pod Krzysztofory, co zostanie wykorzystane już po III rozbiorze Polski - w gmachach rozlokowane zostaną urzędy, agendy rządowe, służbowe apartamenty gubernatorów.
  Pałac traci swój charakter rezydencji miejskiej, na parterze działają sklepy i cukiernie. Kolejne lata to wykorzystanie wnętrz na redakcję IKC, gimnazjum żeńskie, kino (Kineton, Złuda, Zachęta). Ostatecznie wielki remont z adaptacją wnętrz zachowanych po dzień dzisiejszy przeprowadzony na koszt restauratora i przedsiębiorcy Franciszka Macharskiego właściciela "Hawełki". Wspomniana przebudowa w celach zapewnienia funkcjonalnych wnętrz dla delikatesów i restauracji zrealizowana została przy udziale Ludwika Wojtyczki, Kazimierza Wyczyńskiego, Włodzimierza Tetmajera. Ale tradycje teatralne i okołoteatralne kultywowane były jeszcze przez długie lata: szopki satyryczne "Kukiełki u Hawełki" stały się dla krakowian kolejnym powodem, by zajrzeć do zacnej kamienicy.

  Literatura:

  Waldemar Komorowski, Aldona Sudacka, Rynek Główny w Krakowie, Ossolineum, Wrocław 2008

  Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2006